Het 24ste Folia Orthica Symposium, september 2016
Twee dagvoorzitters Drs. Anna Kruyswijk van der Heijden (huisarts) en Prof. dr. ir. Huub Savelkoul (celbioloog en immunoloog). Verder spraken Drs. Han Siem (complementair apotheker), Maartje Wijnhoven (farmacie, werkt als orthomoleculair- en voedingstherapeute), Prof. Aalt Bast (toxicoloog), en Dr. Richard Verheesen (reumatoloog).
De diverse professionals spraken over chronisch medicijngebruik en de gevolgen hiervan. Hun vraag: wat kunnen wij hierin betekenen? Samenwerking tussen regulier en complementair tot integrale gezondheidszorg staat voorop. Er is een gezamenlijke interesse in de mogelijkheden van voeding (en eventueel supplementen) in relatie tot gezondheid, tevens voor individuele afstemming van reguliere medicatie.
Duizenden hebben ziekte bestudeerd, bijna niemand heeft gezondheid bestudeerd.
‘De ideale volgorde in benadering van zieke mensen begint met het bijsturen van voeding, omgevingsinvloeden en lifestyle. Daarna behandeling met natuurlijke middelen en suppletie in een veilige dosering en pas dan geneesmiddelen en medische behandelingen’, zo luidt de boodschap van drs. Anna Kruyswijk.
Er zijn maar liefst 5,3 miljoen chronisch zieken in Nederland. Van de mensen van 65 jaar en ouder heeft maar liefst 70% (minimaal) een chronische ziekte. Bij ouderen is het risico op bijwerkingen wegens verminderde darm, lever- en nierfunctie groter. Uit gegevens van het RIVM blijkt bovendien dat chronische ziekten op steeds jongere leeftijd ontstaan en dat op steeds jongere leeftijd gestart wordt met chronisch geneesmiddelgebruik Protonpompremmers (PPI’s) behoren tot de meest voorgeschreven medicijnen ter wereld. De bijwerkingen die ze kunnen veroorzaken zijn talloos. Alleen al in Nederland schreven artsen in 2014 bijna 2 miljoen patiënten een PPI voor. Deze middelen verminderen de maagzuursecretie en daardoor stijgt de zuurgraad in de maag. Ze worden veelvuldig gebruikt bij verschillende indicaties, zoals reflux, als maagbeschermer en bij maag/darmzweren. De hogere zuurgraad van de maaginhoud door deze zuurremmers zorgt bedoeld voor een beschermend effect op het maagslijmvlies wanneer er sprake is van schade door teveel maagzuur, maar heeft op langere termijn ook nadelige gevolgen. Zo verliest het maagzuur zijn bacteriedodende functie en worden essentiële voedingsstoffen of medicijnen bij een hoge pH minder goed opgenomen. Er moet meer aandacht komen voor de nadelen van PPI’s. Dat de bijwerkingen zo lastig in kaart te brengen zijn komt, omdat de grote studies hiernaar ontbreken!
Over de vitamine- en mineralen tekorten verscheen onlangs een publicatie van het bijwerkingencentrum Lareb, waarin werd geschreven over verschillende meldingen van tekort aan magnesium, ijzer en vitamine-B12 door langdurig PPI-gebruik. Ook zouden artsen en patiënten beter geïnformeerd kunnen worden over de voor- en nadelen van PPI-gebruik. In sommige gevallen zou een histamine-2-remmer uitkomst kunnen bieden voordat er wordt overgegaan op een protonpompremmer. Bron: Medisch Contact
Darmintegriteit en laaggradige ontsteking.
De huidige top 5 van meest voorgeschreven geneesmiddelen bestaat uit achtereenvolgens diclofenac, amoxicilline, simvastatine, omeprazol en metoprolol. Ook metformine wordt veelvuldig voorgeschreven. Alle moeten door de lever verwerkt worden, en alle hebben neveneffecten, bijvoorbeeld op het darmmicrobioom. Maar het werkt ook andersom, zo legde Prof. dr. Huub Savelkoul vervolgens uit. Het darmmicrobioom heeft ook invloed op de werking van medicijnen. Medicijnen worden in de darm eerst omgezet door bacteriën. Hierna komt het geneesmiddel in contact met het darmslijmvlies. Hoe dikker het slijmvlies, hoe kleiner de kans op activatie van het immuunsysteem dat voor een belangrijk deel in de darmen huist. Activatie van het immuunsysteem kan leiden tot laaggradige ontstekingen en die veroorzaken dan bijwerkingen. Het risico hierop is groter bij ouderen, omdat zij een veel dunner slijmvlies hebben, aldus Savelkoul.
Onderzoek laat zien dat specifieke probiotica in staat zijn darm(slijmvlies) te ondersteunen. Dat ook de lever een belangrijke taak heeft bij het functioneren van het immuunsysteem, is pas sinds kort uit wetenschappelijk onderzoek naar voren gekomen. De lever speelt een veel belangrijker rol dan we ooit hadden gedacht, zegt Savelkoul. Hoe je op medicatie reageert, heeft dus alles te maken met de samenstelling van het darmmicrobioom, de dikte van de slijmvlieslaag en de tolerantie van je immuunsysteem.
Stem de dosering af op het individu aldus Prof. dr. Aalt Bast. Het biotransformatiesysteem (Fase I en Fase II) , dat nodig is om toxische stoffen uit te scheiden, is verspreid over het hele lichaam. Niet alleen in de lever, maar ook in je longen, in de huid en in de darm en zelfs in je darmbacteriën. Hoe dit systeem zijn werk doet heeft alles te maken met je ‘genetische make-up’ aldus Bast. Sommige mensen missen zelfs belangrijke enzymen om specifieke stoffen te ontgiften. En toch krijgen we allemaal dezelfde dosering van geneesmiddelen. Meer aandacht voor individuele verschillen kan veel bijwerkingen voorkomen.
Dr. Richard Verheesen, illustreerde met een pilotstudie die hij heeft uitgevoerd onder zijn patiënten, dat met voeding en leefstijl veel winst te behalen valt. 60 Patiënten doorliepen het programma. Het resultaat is een duidelijk effect op de lichamelijke en mentale gezondheid, ofwel de kwaliteit van leven. Gezondheidsprofessionals besteden over het algemeen weinig tot geen aandacht aan overgewicht en een gezond eetpatroon, terwijl zijn ervaring is dat patiënten hier wel voor open staan.
Drs. Maartje Wijnhoven: een goede voedingsstatus ondersteunt de werking van medicatie. Een patiënt van haar was duizelig, had tintelingen in de benen, geheugenproblemen en concentratieverlies. Het eten smaakte niet meer en er was sprake van een opgeblazen gevoel en spierkrampen. Maagzuurremmer omeprazol en antidiabeticum metformine bleken verantwoordelijk voor een vitamine B12 tekort. Een bacteriële overgroei in de dunne darm als gevolg van o.a. de maagzuurremmer zorgde echter voor een vals normale uitslag, waardoor de arts deze link nog niet gemaakt had. Hier konden probiotica en B12-suppletie ondersteuning bieden. Ook bleek de vitamine D spiegel te laag, vermoedelijk als gevolg van statinegebruik. Bijkomend effect van een lage vitamine D status is het hogere risico op bijwerkingen van de statines. Na behandeling met voedingssupplementen bleken alle klachten met uitzondering van de duizeligheid verminderd. Maartje heeft de patiënt geadviseerd een medicatiereview te laten doen door de apotheker Drs. Han Siem, apotheker en specialist in de interactie tussen suppletie en geneesmiddelen.
Paracetamol, waarvan in 2015 ruim 36 miljoen verpakkingen verkocht werden, is schadelijk voor de lever, zo vertelde Siem. Hij illustreerde hoe eenvoudig leverschade voorkomen kan worden: adviseer patiënten die chronisch paracetamol gebruiken (meer dan 4 tabletten van 500 mg per dag) om 1-2 x daags 500 mg N-Acetyl-Cysteïne te gebruiken. Als afsluiting drukt hij het publiek op het hart: ‘wees niet bang om medicatie en voedingssupplementen te combineren, maar weest bedacht op wisselwerking en let op het klinische effect’.
www.devitamineapotheek.nl www.huizerapotheek.nl
De Huizer apotheek is de enige in Nederland die de interactie tussen geneesmiddelen en supplementen stelselmatig controleert, bewaakt en streeft naar een optimale synergie tussen reguliere en complementaire medicatie.
