Alles over de darmen, een onderschat orgaan
Omarm je darm! zegt de 24-jarige Duitse geneeskundestudent Giulia Enders, die in Duitsland al 800.000 exemplaren verkocht van haar boek over ‘het meest onderschatte orgaan’.
Eerst maar even de grootste misvatting in de westerse wereld rechtzetten: de wit keramische toiletpot in het kleinste kamertje van het huis is lang niet zo’n goede vriend van onze stoelgang als we graag denken. “Op het toilet heb je een zittende houding, maar het is niet voor niets dat de hurkzit de natuurlijke houding is om te poepen,” zegt Giulia Enders.
Op het puntje van haar stoel en met enthousiaste armgebaren legt ze uit hoe bij een hurkhouding het darmkanaal ‘prachtig’ recht is, terwijl bij een zithouding sprake is van een knikafsluiting van de darm. “Dus zetten mensen vaak te veel kracht, wat bijdraagt aan aambeien, darmziekten en verstopping.”
Ze bladert verder door haar eigen boek, De mooie voedselmachine, en stuit op het hoofdstuk “Een kort verhaal over poep”. De verschillende kleuren – van lichtbruin tot grijzig – en de zeven consistenties van poep komen voorbij, inclusief verhelderende illustraties. Met dezelfde energie: “Don’t you like it?”
Het is even wennen, een keurige 24-jarige studente die zó uitgebreid en met zo veel enthousiasme praat over aambeien, ontlasting en darmkanalen. Maar, zo betoogt ze, dit orgaan heeft het meer dan verdiend. “Je zou kunnen zeggen dat we beschikken over een extreem kostbare auto, dan is het toch ook fijn om te weten hoe het allemaal werkt?”
Onze darmen functioneren minstens zo complex en geraffineerd als ons brein, dus kunnen we een hoop leren door ernaar te leren luisteren. En dat hoeft niet ingewikkeld te zijn, stelt ze. “Je lichaam vertelt je eigenlijk alles wat je moet weten, het is je belangrijkste kompas. Zo kun je iets eten en twee tot drie uur later bedenken hoe je je voelt – dan is de verwerking gaande en merk je wellicht of je je bijvoorbeeld vermoeid, misselijk of juist energiek voelt.”
Tijdens haar studie geneeskunde in Duitsland werd ze gegrepen door alle kennis over het bijzondere orgaan, haar verdere zoektocht leidde tot het boek “Darm mit Charme”, dat in maart in Duitsland verscheen en al 800.000 keer verkocht werd. Sinds een week ligt de vertaalde versie in Nederlandse boekhandels.
“We zijn tegenwoordig zo gericht op de buitenwereld, krijgen zo veel prikkels, dat we ons lichaam soms een beetje vergeten. Wellicht dat dit boek een ander geluid brengt. Het is een nieuwe kennismaking; wat gebeurt er allemaal vanbinnen?”
Enders introduceert de lezer met een redelijk nieuw, maar snelgroeiend onderzoeksgebied waarin de relatie tussen darmen en de psychische gesteldheid centraal staat. Het zal niet voor niets zijn dat we ‘teleurstelling wegslikken’, een ‘nederlaag verteren’ en ‘iemand het leven zuur maken’.
“Soms voelen we ons rot, we raken depressief of krijgen een angstaanval – ik zeg niet dat de darm daar de veroorzaker van is, maar nu zoeken we het nog vooral in onze hersenen of onze omgeving, terwijl er in de wetenschap de eerste aanwijzingen zijn dat ook problemen in de darmen van invloed kunnen zijn.”
Enders daalt in haar boek monter af in het spijsverteringskanaal. Met vrolijke verwondering constateert ze dat onze vertering veel weg heeft van een zorgvuldig gechoreografeerd ballet. Over elk orgaan of darmbewoner dist ze fijne feiten op: onze maag knort niet omdat we honger hebben, maar omdat het orgaan zichzelf tussen de maaltijden even schoonspoelt. De gezellige zwartwit-tekeningen sluiten perfect aan bij haar verhaal.
De Mooie Voedselmachine is een boek over het verteren van voedsel, zonder dat het over voedsel gaat. Dat is verademend. Hier geen dieetadviezen, maar praktische tips: schommel heen en weer op het toilet om de stoelgang op gang te brengen, als het even niet wil lukken.
Enders wijdt de helft van haar boek aan de darmflora, de bacteriën en andere micro-organismen die onze darmen bevolken. De anderhalve kilo darmbewoners krijgt steeds meer aandacht van wetenschappers, maar ook in boekenland.
In ruim tweehonderd pagina’s komen op toegankelijke wijze de toiletpot, slokdarm, het scheve maagzakje, immuunsysteem, de dunne darm, glutenallergie, probiotica en de hersenen aan bod. Ze zijn allemaal voorzien van grappige, heldere tekeningen van haar zus, vormgever Jill Enders.
“Doordat ik pas aan het begin sta van mijn wetenschappelijke carrière, kon ik met volle verbazing naar alle informatie kijken. Jill heeft me geholpen het wetenschappelijke verhaal helder op te schrijven, omdat ze altijd visueel denkt. Als zij een hoofdstuk niet kon vatten in een tekening, bleven we pingpongen tot we er wel waren.”
Tussen al het succes door moet Enders nog wel gewoon tentamens maken. Volgend jaar beginnen haar coschappen en in de verdere toekomst wil ze zich specialiseren in het darmonderzoek.
“Ik vraag me af wat de relatie is tussen de darmen en de kwaliteit van de nachtrust – maar dat is slechts één van de vele interessante onderzoeksvragen die opkwamen tijdens de research voor dit boek.”
Maar voor we nog meer horen van Giulia Enders, zal ze eerst geruime tijd rondwandelen in Duitse ziekenhuizen. “Ik wil de komende jaren luisteren naar de verhalen van patiënten om nog veel meer te leren over dit mooie en fascinerende orgaan.”
Merel Straathof, Het Parool 27-10-2014.
De mooie voedselmachine, Giulia Enders, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, € 17,95
Ook interessant het boek Allemaal Beestjes van Jop de Vrieze, Maven Publishing, 334 blz., € 18,00
Ons commentaar op het boek
Giulia veroverde met haar verschijning op TV al onze harten. Deze pientere Duitse studente heeft terecht al ongeveer een miljoen boeken verkocht. Dit zeer leerzame boek over de darmen leest als een cabaretvoorstelling, de grappige tekeningen van haar zus verduidelijken de toch al heldere tekst. Als ervaringsdeskundige ging Giulia geneeskunde studeren, waardoor zij een ongelooflijke hoeveelheid wetenschappelijk materiaal over de darmen verzamelde en verwerkte. Veel punten zijn al lang bekend in de natuurgeneeskunde en laten we hopen dat deze dame als arts ervoor zal zorgen dat ze ook in de reguliere geneeskunde worden opgenomen.
