De Nationale Wetenschapsquiz Junior sloeg de plank vreselijk mis! Kinderen wijsmaken dat je eerder verkouden wordt als je netjes op school zit dan door zonder jas nat te regenen! Wat een gevaarlijke nonsens! Die virussen zijn altijd en overal om ons heen, ook in de buurt van onze slijmvliezen en ons immuunsysteem zorgt ervoor dat ze ‘buiten de deur’ blijven, zo lang dat systeem goed werkt tenminste.

Het probleem is dat de (medische) wetenschap altijd op zoek is naar DE oorzaak ergens van. In de praktijk zijn er bijna altijd meerdere oorzaken die samen uiteindelijk het probleem veroorzaken.

Zo werd alweer jaren geleden een grote ontdekking gedaan: maagzweren kwamen helemaal niet van stress, maar van een bacterie! Gewoon antibiotica en het was over. Vreemd blijft natuurlijk dat de meerderheid van de bevolking die bacterie in de maag heeft zitten en daar geen last van heeft. Dus: als je die bacterie bij je hebt én je staat lang en veel onder stress, wat gebeurt er dan? Afweer omlaag, bacterie grijpt zijn kans en hup: maagzweer.

In de meeste gevallen doen dan ook nog de genen een duit in het zakje. De blauwdruk waarmee je op de wereld gezet ben kan zwakke plekken vertonen; je leefwijze kan er vervolgens voor zorgen dat je genen in een gunstige of ongunstige ‘stand’ staan (epigenetica). In beide gevallen kan dit effect hebben op je weerstand.

Terug naar kou vatten. Koel je heel erg af (ja, door tocht of vooral nat worden in de kou) dan moet al het bloed naar de vitale organen en worden de slijmvliezen even minder doorbloed. Gevolg: minder weerstand en het virus kan zich gaan botvieren op je arme slijmvliezen en dat heeft verkoudheid en vaak ook blaasontsteking tot gevolg. Het meisje dat uit eigen ervaring sprak werd afgedaan met “misschien is het ook een factor”. Ik heb al zo vaak zogenaamde wetenschappers dit horen verkondigen, dat ik me afvraag of ze echt zelf nog nooit “kou gevat” hebben.

Natuurlijk leven wij in een tijd dat de centrale verwarming ons erg heeft verwend. We zijn dus minder ‘gehard’. Je kunt jezelf (of je kind) trainen door te wennen aan lage temperaturen (niet hoger dan 18 C in huis, tot in de herfst met blote benen en zonder jas naar school), en dan kun je waarschijnlijk ook beter tegen zonder jas in de regen. (De Iceman kan het ook, maar die trainde daarvoor net zo veel en zo lang als Epke Zonderland voor zijn medailles!) Voor de gemiddelde scholier gaat dit niet op. Het is echter wel ‘cool’ om lekker zonder jas te gaan, en dan kan je behoorlijk ziek worden! Daarnaast hebben heel veel kinderen/jongeren een tekort aan de noodzakelijke vitamines (en slaap!) om de weerstand optimaal te houden, dat maakt ze extra vatbaar.

Ervaring leert vaak meer dan wetenschap. Ik zal nooit vergeten toen ik op de basisschool zat, dat er een meisje de eerste schooldag na Pasen in haar nieuwe katoenen jurkje naar school kwam, hoewel het bijna vroor. Ik zie nog haar paars aangelopen armen met kippenvel… De volgende dag was ze ziek en een week later was ze overleden aan een dubbele longontsteking! Ik heb mijn eigen kinderen dus altijd warm ingepakt én zo veel mogelijk gehard.

Conclusie: bovenop elkaar in een slecht geventileerd schoollokaal zitten kan zeker tot verkoudheid of griep leiden (en een heleboel andere klachten), daar heeft men gelijk in, maar om dit te vergelijken met je nat laten regenen slaat nergens op. De hele vraag is dus slordig in elkaar gezet en met dit ‘juiste’ antwoord verwarrend voor mensen.

Hoe voorkomen we nu dat eigenwijze kinderen hun jas thuis laten? Als de ouderlijke macht wordt ondergraven door deze quiz stel ik de bedenkers aansprakelijk voor de gevolgen…

Hetty van Doorn