Psychotherapie en Spiritualiteit

Dit is een zeer handzaam en overzichtelijk “werkboek” te noemen voor therapeuten, psychologen, en psychiaters, voor hun praktijk. Geschreven door een ouwe rot in het vak, mag ik wel zeggen. Ik was aangenaam verrast door de actuele kennis van de schrijfster.

Schreurs valt meteen maar met de deur in huis. Een goede therapeut, van wat voor kunne dan ook, stelt zich op de hoogte van alle voorkomende religieuze stromingen en ervaringen in de omringende eigentijdse samenleving. Wat het Nederlands taalgebied betreft, is dat nogal wat. We hebben kans gezien nog vóór de migratie al heel wat kleine splintergroeperingen op religieus gebied te produceren, dus ga er maar aan staan. Wat dat aangaat vindt er de laatste decennia natuurlijk wel een verschuiving plaats, met het accent op “Nieuwe Spirituele Stromingen”. Schreurs’ bevindingen zijn dan ook, dat elke behandelaar vele malen verder komt met de cliënt door naar het beleefde wereldbeeld, mensbeeld, godsbeeld of andere zingevingsystemen door te vragen. Dit vormt de basis van het levensgevoel van mensen, geeft hen richting en sturing, is de inbedding van alle verlieservaringen of ingrijpende veranderingen in hun leven. Dit uitgangspunt is te lang genegeerd in de reguliere wereld van de geest, stelt zij. Schreurs brengt de lezer bij alle details van een crisis die door spirituele ervaringen in gang is gezet, of crises die een spiritueel of religieus tintje hebben. Daarbij stelt zij elk hoofdstuk vragen waardoor de lezer de kans krijgt via zelfreflectie naar eigen gedrag te kijken. Eigen gedrag als het om spiritualiteit gaat, maar ook in de spreekkamer jegens de cliënt. Elke projectie, elk vooroordeel, elke beeldvorming die een zuivere diagnose in de weg kan staan, wordt boven tafel gevraagd om daar kritisch naar te kijken.

Verder blijkt Schreurs op de hoogte van alle ontwikkelingen rond de diagnostische discussie over mystieke en een breed spectrum van spiritualiteit en bijzondere ervaringen. Van spirituele inzichten door LSD, religieuze en bijna dood ervaringen, uittredingen, tot sjamanistische trancereizen, Kundalini ervaringen spontaan of opgewekt, yoga, meditatie, intensief kloosterleven, life-events, het komt allemaal langs. De pogingen van David Lukoff om tot een nieuw diagnostisch model te komen voor de wereldwijd gebruikte DSM van de American Psychiatric Association, waarbij al deze categorieën van spirituele crisis en al dan niet pathologische uitingen uitgebreid worden omschreven, worden door de schrijfster genoemd en besproken.

Het belangrijkste deel voor de psychotherapeuten, diagnostici en behandelaren, vind ik de uitgebreide hoofdstukken over onderscheid tussen wat je nog “een gezonde vorm van spirituele beleving” mag noemen, en wat toch moet worden gerekend onder psychopathologie. Ik persoonlijk vind dit het eerste echt uitgebreide en trefzekere boek dat momenteel verkrijgbaar is voor het Nederlands taalgebied! Daarnaast doet Schreurs ook therapeutische aanbevelingen die beslist de moeite waard zijn om te overwegen.

Daarom kan ik niet anders dan stellen dat iedere therapeut van welke achtergrond of kunne dan ook, iedere psycholoog en psychiater er goed aan doet om dit boek te lezen en de kennis mee te nemen in de spreekkamer. Vele cliënten zullen u dankbaar zijn en zich eindelijk gezien en gehoord weten, ook voor dit minder toegankelijke deel van hun zijn.

Psychotherapie en Spiritualiteit in de Praktijk, Agneta Schreurs – uitgegeven in 2012 bij Van Gorcum. ISBN: 9789023249276