Vervolg op: Wat is gezonde voeding?
Algemeen
Als je alle alternatieve voedingssystemen vergelijkt en er dan ook nog de reguliere adviezen naast legt, kom je op een aantal kenmerken, die altijd of heel vaak opgaan:
- De moderne Westerse mens eet te veel en beweegt te weinig, waardoor overgewicht en alle kwalen die daarmee samenhangen de mensheid bedreigen;
- De consumptie van suiker en andere geraffineerde producten met een hoog gehalte aan snel vrijkomende ‘lege’ koolhydraten (producten van witmeel, alcohol) is een grote bron van ellende: tandbederf, overgewicht, candida en andere parasieten, slechte darmflora, slechte spijsvertering, diabetes en hypoglycaemie, aderverkalking, slecht werkend afweersysteem met ontstekingen tot gevolg;
- De consumptie transvetzuren die ontstaan bij het harden van vet (margarine) of bakken en braden (gebak) moet eigenlijk helemaal vermeden worden;
- De consumptie van genotmiddelen en oppeppers loopt volledig uit de hand: koffie en tabak zijn kampioen, maar ook zwarte thee en chocola horen erbij (en dan hebben we het niet eens over antidepressiva die als snoepjes worden gegeten);
- Onze moderne voeding staat stijf van de kunstmatige toevoegingen die er bewust in komen (smaakversterker, kleurstoffen, zoetstoffen, conserveermiddelen), gevolg zijn van de productie (pesticiden, kunstmest, antischimmelmiddelen) of gevolg zijn van de verpakking of de bereiding;
- Steeds meer fabrieksproducten worden gezoet met fructose (meestal aangeduid als glucose-fructose siroop of HFCS) in een onnatuurlijke vorm en hoeveelheid. Het klinkt natuurlijk, maar we kunnen het alleen verwerken als het in de vorm van vers fruit binnenkomt;
- Al deze punten worden versterkt door te weinig water drinken!
De algemeen geldende regels die hieruit voortvloeien zijn:
- Eet zoveel mogelijk biologisch geproduceerd voedsel dat zo min mogelijk is bewerkt, hoe verser hoe beter. Elke bewerking maakt dat er kostbare stoffen verloren gaan dus waar mogelijk een groot deel rauw eten. Kort voor consumptie klaarmaken, omdat na het wassen en/of snijden bederf al inzet en er kans is op vervuiling. De enzymen in groente en fruit zijn van groot belang maar die gaan bij (gewassen/gesneden) bewaren en bij verhitting verloren. Waar biologisch niet genoeg verkrijgbaar is en gewoon vers ook niet voorradig de (lees)bril meenemen naar de supermarkt en álle etiketten uitpluizen op ingrediënten. Smaakstoffen, smaakversterkers, aroma’s, zoetstoffen, kleurstoffen, conserveermiddelen, probeer maar eens iets te vinden waar het niet in zit!
- Probeer de consumptie van geraffineerde suiker helemaal uit te bannen. Suiker is net zo verslavend als cocaïne. Rietsuiker is nauwelijks beter. Honing, kokosbloesemsuiker, oersuiker en moutsiroop zijn iets minder slecht maar dienen ook tot een minimum beperkt te worden. Neem in geen geval light- of suikervrije producten: de meeste vervangers van suiker zijn nog veel erger (met uitzondering van Stevia).
- Je moet je eten drinken (zo lang kauwen tot het vloeibaar is) en je drinken eten (niet naar binnen gieten), tijdens het eten niet druk bezig zijn met iets anders (TV kijken).
- Gebruik verschillende methodes voor het bereiden van voedsel wanneer het niet rauw gegeten kan worden: bij elke bewerking gaan andere stoffen verloren. Elke dag uit de magnetron, of elke dag uit blik eten is niet goed.
- Eerder bereid voedsel nooit meer dan éénmaal opwarmen: na een tweede opwarming zit er niets voedzaams meer in behalve calorieën! Ook éénmaal opwarmen geeft al groot verlies, dus zo min mogelijk doen. In elk geval compenseren met extra vers fruit of rauwkost.
Bijzonderheden
Biologische groenten en fruit bevatten tot 40% meer antioxidanten*.
* Antioxidanten zijn stoffen die een overmaat aan vrije radicalen kunnen ‘wegvangen’. In de normale celstofwisseling worden deze vrije radicalen ook gevormd, en dat is helemaal geen probleem want ons lichaam heeft mechanismen ter beschikking om hier de balans te houden. Maar wanneer er teveel vrije radicalen worden gevormd, of de verdediging door bijvoorbeeld slechte voeding tekort schiet, kunnen cellen en weefsels beschadigd raken en dan minder goed functioneren. Plantaardig voedsel is rijk aan fytonutriënten, die hun gunstige werking deels te danken hebben aan een hoog gehalte aan antioxidanten. Onder de antioxidanten vallen bijvoorbeeld de vitamines A, C en E, en ook zink, selenium en bestanddelen van kruiden zoals curcuma en knoflook.
Biologische melk bevat zelfs 50 tot 80% meer antioxidanten en gezonde vetzuren.
Biologische melk heeft een hoger gehalte aan vitamine E.
Biologische kaas kan twee keer zoveel voedingswaarde hebben als gewone kaas.
Biologische tomaten, uien, kool, aardappelen en tarwe hebben 20-40% meer antioxidanten. Biologische kool en spinazie bevatten meer mineralen.
N.B.: biologisch in de supermarkt komt vaak van (heel) ver weg, meestal China! Onrijp geplukt, veel energie verbruikt om hier te krijgen. Steun de eigen boeren door abonnement op groente/fruit- tas: heel betaalbaar, vers, seizoenproducten. Of koop in de natuurvoedingswinkel of op de boerenmarkt.
Producten die ook niet-biologisch nauwelijks gevaar opleveren qua belastende stoffen:
Broccoli, aubergine, kool, banaan, kiwi, asperge, doperwten (diepvries), mango, suikermaïs, avocado, ui.
Appel. Het Engelse gezegde “An Apple a day keeps the doctor away” blijkt van grote wijsheid te getuigen: steeds meer stoffen in de appel blijken van groot belang voor de gezondheid. Er is wel een aanvulling: het moet liefst een rode, biologische zijn, die met schil wordt gegeten!
Soja, mits niet genetisch gemanipuleerd is gezond. Soja in grote hoeveelheden is niet gezond, tenzij het gefermenteerd is (tempeh bijv.) De kans op allergie is dan 99% minder en de belangrijke aminozuren worden veel beter opgenomen.
Groente kort en niet te heet wokken is gezond. Nog gezonder met het allerbeste vet daarvoor: volgens dokter Mercola en diverse andere bronnen zou dat kokosvet zijn. Te koop in de natuurvoedingswinkels.
Groente zo kort mogelijk voor consumptie wassen en snijden (in die volgorde!) om zo min mogelijk vitale stoffen verloren te laten gaan. Bovendien is het goedkoper en minder kans op bacteriegroei. Uitzondering is broccoli: na het snijden gedurende ongeveer 20 minuten op de snijplank laten liggen; in die tijd neemt de hoeveelheid sulforafanen (zeer gezonde stoffen die goed zijn voor het imuunsysteem en de lever) enorm toe.
Niet alle groente na het koken afgieten! Maak van het vocht een bouillon, soep of een saus, anders gaan kostbare vitamines en mineralen verloren. (Niet bij nitraatrijke groentes zoals spinazie, Chinese kool of snijbiet en ook niet bij aardappelen.)
Kiemen zijn ‘groenten in de dop’ en mogen tot de superfoods gerekend worden. Alle kracht die kan uitgroeien tot een hele plant zit al in dat piepjonge plantje. Vooral broccolikiemen zijn kampioen. Makkelijk zelf te kweken met enige oefening. Meestal worden zaden gebruikt, maar taugé van Mungbonen is ook goed.
Eet fruit zo mogelijk met schil: daar zitten de antioxidanten, omdat dit de afweerstoffen zijn tegen snoepende insecten etc.
Lange tijd zijn eieren ten onrechte in een kwaad daglicht gesteld. Het is juist een super goed voedsel, als je maar de veiligheid in acht neemt: niet bewaren als ze rauw verwerkt zijn (Salmonella gevaar). Nu is ook vastgesteld dat biologische eieren gezonder zijn: ze bevatten meer vitaminen en minder cholesterol en verzadigd vet.
Als zoetmiddel zou kokosbloesemsuiker een ‘gezonder’ alternatief zijn en tevens duurzaam en fair trade. Een ander alternatief: Stevia en lucuma poeder, rijk aan mineralen, mag beide bij diabetes.
Vetten en oliën: we kennen verzadigd en onverzadigd vet, en intussen is uitgezocht dat het eten van normale hoeveelheden verzadigd vet, zoals in roomboter, juist gunstig is voor hart- en vaatziekten.
Van de onverzadigde vetzuren zijn omega-3 en omega-6 het meest bekend, die in balans met elkaar moeten zijn. Door teveel linolzuur te gebruiken (= omega 6) raakt de balans met het minstens zo belangrijke omega 3 verstoord. Daarnaast raakt het linolzuur, dat door de voedingsmiddelenindustrie als basisvet wordt gebruikt voor margarines en tal van andere producten, door de verhitting in de fabriek ook nog eens beschadigd waardoor het ongunstiger werkt. Door meer omega-3 vetzuren te gebruiken, zoals in vette vis, lijnzaadjes en walnoten, trek je dat weer recht.
Van de omega-3 vetzuren staan vooral EPA en DHA in de belangstelling; bronnen van beiden zijn vette vis, dit is de reden dat de consumptie ervan wordt aangemoedigd. Ook biologische zuivel bevat omega-3 vetzuren, in tegenstelling tot producten van ‘opgefokte’ koeien die in plaats van gras mais als krachtvoer te eten krijgen. Maar er zijn ook plantaardige omega-3 bronnen die met name voor vegetariërs en veganisten belangrijk zijn, die bevatten ALA, dat vervolgens in de cel wordt omgezet in EPA en DHA. Lijnzaad is het rijkst aan omega-3 van alle planten; niet voor niets wordt het ‘Budwigpapje’ met lijnzaadolie gemaakt! Ook walnoot, en de zaden van borage, hennep en chia bevatten redelijke hoeveelheden omega-3 vetzuur ALA.
(Overigens wordt de olie uit lijnzaad ofwel vlaszaad, die gebruikt wordt in verf, lijnolie genoemd.)
Omega-9 krijgen we gemakkelijk binnen wanneer we olijfolie gebruiken.
Een gezond bak- en frituurvet dat geen schadelijke transvetten maakt: kokosolie en -vet, te koop bij natuurvoedingswinkels.
Noten en zaden zijn heel gezond: Walnoten (en -olie): bevatten het omega 3 vetzuur ALA, belangrijk dus voor vegetariërs!, én foliumzuur (zwangeren!) Paranoten bevatten selenium, helpt bij het ontgiften van het lichaam. Cashewnoten bevatten magnesium, goed voor zenuwstelsel, spieren en botten. Pistachenoten bevatten fosfor, goed voor botten en tanden. Volgens Turks onderzoek zouden erectieproblemen verbeteren door het eten van 100 gram ongezouten pistachenootjes per dag
Hazelnoten bevatten vitamine E, goed voor de weerstand. Amandelen bevatten calcium voor botten en tanden (belangrijk als men geen zuivel gebruikt).
Black seed-(olie) is rijk aan omega 3, 6 en 9, veel vitamines en mineralen voor in – en uitwendig gebruik, verkrijgbaar in reformwinkel.
Lijnzaad is erg gezond en nuttig voor de darmen, omdat het slijmstoffen bevat die opzwellen en hiermee de passage door de darm verbetert. Het zaad moet wel gebroken worden, anders komt het er weer ‘heel’ uit! Moet vers gebeuren: indien gebroken bewaard, gaan alle goede stoffen verloren en worden ze ranzig. Andere bestanddelen van lijnzaad zijn gunstig voor het hormonale evenwicht.
Mensen die regelmatig noten eten, zoals cashewnoten, pistachenoten of amandelen, zijn niet alleen twee kilo lichter dan mensen die geen noten eten, ook hun taille is zo’n twee centimeter slanker. Maar noten zijn niet alleen gunstig voor een slanke taille, ze verlagen ook de kans op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en stofwisselingsaandoeningen.
Let op: pinda’s zijn peulvruchten en geen noten (daarom kunnen we ze ook niet rauw eten)
Het is beter om vis en schaal- en schelpdieren niet te combineren met nitraatrijke groenten (andijvie, bleekselderij, koolrabi, paksoi, postelein, radijs, raapstelen, rode biet, sla, spinazie, spitskool, venkel en waterkers). Er kunnen dan in de maag ongezonde nitrosamines ontstaan. Beter is het te combineren met broccoli, paprika, prei, speciebonen, tomaten, uien, witlof en wortelen.
Er zijn aanwijzingen dat ijzer uit groente (veldsla!) toch beter is voor de mens dan de makkelijk opneembare ijzer uit vlees of pillen. Nog onderzocht wordt hoe het precies in elkaar steekt.
Vitamine K2. Uit een grootschalig onderzoek onder vrouwen die langdurig extra calcium slikken bleek, dat de gebruiksters van calcium twee keer zoveel kans hadden op sterfte aan hart- en vaatziekten. De verklaring is als volgt. Na opname uit de darmen komt calcium in het bloed en moet dan vervoerd worden naar de botten, niet naar de bloedvaten. Voor dit vervoer is vitamine K heel belangrijk. Het ‘westerse’ dieet levert onvoldoende vitamine K. Er zijn verschillende vormen van vitamine K. Voor een gezonde vaatwand is K2 veel belangrijker dan K1. (Dr. C. Vermeer, onderzoeksleider bij het CARIM en vitaK, allebei te Maastricht.)
Bewezen relaties voeding en ziekte
Het was nota bene de vader van de geneeskunde, Hippocrates die stelde:
“Onze voeding is het medicijn en het medicijn is onze voeding”.
Des te treuriger is het dat de doorsnee arts hier niet naar handelt.
Drie ons rauwe groente en fruit per dag vermindert de kans op een beroerte.
Spinazie en koolsoorten eten verlaagt de kans op pancreaskanker aanzienlijk (22%).
Wortels, tomaten en spinazie bij voorkeur verwarmen en pureren. Dan kan ons lichaam meer betacaroteen, luteïne en lycopeen opnemen. Niet-gekleurde groenten zoals witlof rauw eten omdat bij het koken ervan veel vitamine C verloren gaat.
Tomatensap (verhit, dus niet vers uit sapcentrifuge!) verlaagt de kans op hart- en vaatziekten en prostaatkanker.
Cacaopoeder en gefermenteerde rode rijst verlagen cholesterol.
Groene thee doodt in 80% van de gevallen leukemiecellen in het laboratorium.
De amandelchampignon, Agaricus Blazei Muril, is een eetbare paddenstoel die ook nog heel gezond is. Hij versterkt het immuunsysteem.
Aspartaam is een kunstmatige zoetstof die in heel veel light producten zit, maar ook in een aantal medicijnen en soms ook voedingssupplementen. Vorig jaar is een publicatie verschenen waarin de relatie tussen kunstmatige zoetstoffen en obesitas wordt aangetoond. Vermijden dus !
Het was al bekend dat je door genoeg foliumzuur binnen te krijgen een baby met een open rug kan voorkomen. Het blijkt nu ook voor een gespleten lip en/of verhemelte op te gaan. Verder gaat het mogelijk kanker, hart- en vaatziekten en dementie tegen. Foliumzuur zit behalve in pillen (vit. B complex) in: Leverworst (zeer hoog), Tuinbonen (zeer hoog), Spruitjes, Broccoli, Volkoren producten, Aardbeien, Amandelen, Spinazie, Bloemkool en Boerenkool
Bij diabetes is het belangrijk veel broccoli te eten, dit beschermt tegen schade aan bloedvaten. Een absoluut superfood is broccolikiemen, makkelijk zelf uit zaad in enkele dagen op te kweken.
Een heel scala aan kwalen van hart, spieren en botten is het gevolg van magnesium tekort, een veel voorkomend verschijnsel in het westerse leefpatroon. Zelden wordt de relatie gelegd.
Miljoenen mensen slikken regelmatig maagzuurremmers. Behalve dat ze niet de oorzaak aanpakken, hebben die veel nadelen: ze belemmeren de opname van noodzakelijke stoffen (zoals magnesium) en laten ongewenste microben door die normaal door het maagzuur worden uitgeschakeld.
Lange tijd heeft men ons voorgehouden dat we van vet eten dik worden en hart- en vaatziekten krijgen. Inmiddels wordt steeds meer duidelijk dat de koolhydraten en in het bijzonder de ‘lege’ geraffineerde suikers, de boosdoeners zijn. Waarschijnlijk is de fout ontstaan omdat mensen die veel vet eten vaak ook veel transvetten binnenkrijgen, en die zijn inderdaad heel erg slecht.
Tenslotte
De meningen zijn verdeeld over de volgende punten:
- Melk: volgens de één onmisbaar, volgens de ander alleen geschikt voor kalfjes; feit is dat veel kinderen en volwassenen zich beter voelen zonder verse melk, maar wel met kaas en yoghurt. Volgens Weston Price (daarover meer in volgend artikel) is biologische rauwe melk superfood. Gepasteuriseerde melk van koeien die niet in de wei lopen zou ongezond zijn.
- Hoe vaak eten: de één zegt niets tussendoor, strikt drie maaltijden; de ander zegt meer kleine hapjes over de dag verdeeld is beter. Als men ontevreden is over het lichamelijk functioneren, het gewicht of de spijsvertering is een wijziging het proberen waard. Nieuw is het intermitterend vasten: 16 uur per etmaal niets eten of twee dagen per week heel weinig calorieën eten, de andere dagen normaal.
- Volgens natuurgeneeskundigen wordt het merendeel van onze huidige ziekten (mede) veroorzaakt door verkeerde voeding. De reguliere wetenschap is het daar niet mee eens. Er zijn ook groeperingen die beweren dat het nog vele malen erger gesteld is met ons eten en dat bepaalde toevoegingen regelrecht verantwoordelijk zijn voor ernstige ziekten.
- Granen/gluten. Steeds meer deskundigen (en consumenten met eigen ervaring) zijn van mening dat granen niet, of slechts heel beperkt, in ons voedingspatroon thuishoren. In de evolutie zijn granen nog niet zo lang bekend en de laatste decennia is er veel veranderd in de productie ervan terwijl tegelijkertijd de consumptie enorm is gestegen. Het feit dat steeds meer mensen ontdekken dat ze veel gezonder zijn als ze (bijna) geen gluten eten is misschien een teken aan de wand. Vreemd genoeg is het moderne voer voor honden en katten ook grotendeels gemaakt van granen, wat hun ‘neefjes’ in de natuur nooit zouden eten. Zouden de dierenartsen het daarom zo druk hebben?
Aanbevolen boeken
Eenvoudig Gezond, Anna Kruyswijk
Voeding als medicijn (Biohorma/Vogel)
Bircher Benner boekjes per ziekte
Schuitemaker (allemaal zo’n beetje)
Richard de Leth
Kookboeken Rineke Dijkinga
Blue zones (of website?)
Magnesium
Wat je eet ben je zelf, Dr. Gillian McKeith
The Omnivore’s dilemma. Michael Pollan (waarschijnlijk alleen in het Engels)
“In defense of food” (Pleidooi voor echt voedsel). Echt eten. Echt koken enz.
In het eerste legt hij bloot hoe multinationals winst maken en daarbij de gezondheid van de bevolking schade toebrengen. In het tweede geeft hij aan hoe mensen terug moeten gaan naar een natuurlijk voedingspatroon.
De schrijver pleit sterk voor het steunen van de lokale biologische boeren, met name via de bekende tassen, waardoor de boer enerzijds is verzekerd van afzet, anderzijds wordt gestimuleerd om afwisselende gewassen te verbouwen i.p.v. monocultuur. Vervoerskosten (en CO2 uitstoot) zijn lager en de producten zijn kakelvers omdat ze niet eerst langs veiling en groothandel moeten. Daardoor ook nog eens betaalbaar! Biologische producten die je bij de grote supermarkten koopt, komen bijna allemaal van ver weg (met vliegtuig!) en vaak uit streken die zo arm zijn dat ze geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen kunnen betalen, maar dus niet uit ideologie biologisch ‘boeren’.
N.B.: Het laatste nieuws is dat Pollan plotseling pleitbezorger van GMO bedrijven als Monsanto is geworden. Een bizarre ontwikkeling! We kunnen daarom niet instaan voor toekomstige publicaties van zijn hand!
Hebt u zich al aangemeld voor de gratis nieuwsbrief Natuurlijk Gezond?
Dat kan via www.natuurlijkgezondplein.nl
Hebt u hulp nodig bij gezondheidsproblemen: Bel de Infolijn Alternatieve Geneeswijzen – 088 – 24 24 240
Aanbevolen links voor meer informatie
www.ortho.nl/tijdschriften
www.allesduurzaam.nl
www.wakkerdier.nl
www.voedingleeft.nl
www.jouwvoeding.com
Verkoopadressen biologische producten
www.denatuurwinkel.com
www.ekoplaza.nl
www.gimselrotterdam.nl
www.estafettewinkel.nl
www.erkendstreekproduct.nl
www.puuruiteten.nl/boerenmarkten
www.slowfood.nl
www.marqt.nl
www.bionext.nl
www.odin.nl
www.vaneigenerf.nl (boerderijwinkels)
www.vanhavertotgort.nl/index.php (een particulier distributiesysteem voor biologische producten)