De schrijfster Shari Lieberman is “clinical nutritionist” een soort arts voor voeding, iets wat wij hier niet kennen. (Nederlandse artsen krijgen nog steeds in hun hele studie één college voeding!).
Zij deed gedurende twintig jaar in haar praktijk onderzoek naar gluten(over)gevoeligheid. Algemeen wordt aangenomen dat glutenintolerantie één probleem is dat leidt tot de ziekte Coeliakie (C) (spreek uit seuliakié). Hierbij zijn er aantoonbare beschadigingen van de darmwand en daardoor verstoorde voedselopname, buikpijn, diarree etc. De ziekte was al bekend, maar het was de Nederlandse kinderarts Dicke die in de jaren ’50 ontdekte dat gluten (eiwitten in granen) de oorzaak waren. Remedie: levenslang een glutenvrij dieet aanhouden. Het kan van baby af aan voorkomen, dan wordt het meestal ontdekt omdat het gepaard gaat met spruw, een mondontsteking die specifiek is voor C. Het kan ook tijdens het leven ontstaan na een verlaagde immuniteit of blootstelling aan een giftige stof. Over hoe vaak C voorkomt, verschillen de bronnen van mening, maar allemaal geven ze aan dat slechts 1 tot 10% van de gevallen wordt opgemerkt. Gemiddeld duurt het elf jaar voordat de diagnose wordt gesteld! Van de patiënten die wel gediagnosticeerd zijn, is er een klein deel dat weigert zich aan het dieet te houden. Beide groepen vormen een belangrijke bron van informatie over de klachten die optreden als je gluten eet en je lichaam er niet tegen kan. Bestaande bloedonderzoeken en een biopsie van de darm kunnen C alleen aantonen als het in volle hevigheid is uitgebroken en de darmwand ernstig is beschadigd. Als bij bepaalde klachten deze tests worden gedaan en ‘negatief’ zijn, gaat men er – ten onrechte! – van uit dat er geen sprake is van een glutenprobleem. Er bestaat namelijk ook een minder acute vorm van gevoeligheid, die een uitgebreid scala aan klachten kan veroorzaken. Het lichaam reageert op de gluten met een ontstekingsreactie, die zich echter op vele manieren kan uiten.
Het lijkt dat er de laatste decennia een explosie is van voedselovergevoeligheid in het algemeen en ook dus van glutengevoeligheid. Dat is niet zo vreemd als je bedenkt dat ons huidige voedingspatroon de hele dag door gluten aanlevert, zowel bij alle maaltijden als veel tussendoortjes. Tevens is er in vijftig jaar ontzettend veel geknoeid aan de tarwe. Er zijn alleen al honderden patenten verleend op gemanipuleerde tarwesoorten en vele daarvan hebben tot doel de hoeveelheid gluten te verhogen, omdat je er dan zo lekker luchtig mee kan bakken … Het is dus niet zo vreemd dat een toenemend aantal mensen hier niet tegen kan.
Twee genen spelen een rol, dus het zit ‘in de familie’. In de VS heeft 42 % van de bevolking één of beide genen. Naar schatting 29% heeft een glutengevoeligheid, waarvan de meesten (nog) zonder klachten.
Vaak gaat glutengevoeligheid gepaard met problemen met (koe)melk en zuivel. Als glutenvrij alleen geen oplossing is, is het de moeite waard ook dat op proef weg te laten. Een andere optie kan zijn: planten van de nachtschadenfamilie, die bevatten een eiwit dat erg lijkt op gluten. (Aardappelen, tomaat, paprika, aubergine etc.). Oppassen met pinda’s en soja kan ook helpen. Maïs is in principe vrij van gluten, maar is in de VS vrijwel niet meer in natuurlijke vorm te koop: ook dit gewas wordt voortdurend ‘verbeterd’, let wel: niet beter voor de mens maar beter bestand tegen ziekten, of, nog erger, beter bestand tegen bestrijdingsmiddelen…
Gluten komen voor in tarwe, rogge, gerst en spelt. Haver is van zichzelf glutenvrij maar is in de praktijk altijd vervuild door vermenging met tarwe op het land en tijdens de verwerking. Behalve met het eten (etiketten lezen!) loert het gevaar ook in onverwachte hoek: lijm bestaat soms voor het grootste deel uit gluten.
Lijst met kwalen en klachten die (bij een deel van de mensen) kunnen zijn veroorzaakt door glutengevoeligheid, in combinatie met te vaak, te veel en/of gemanipuleerde granen eten:
- Diabetes, vooral type I. Waarbij de schrijfster aantekent dat type II in werkelijkheid ook vaak type I is die op latere leeftijd optreedt.
- Schildklier: zowel een te trage als een te snelle komen voor.
- Prikkelbare darm, kan zowel met constipatie als met diarree gepaard gaan, of afwisselend, is in 20% van de gevallen veroorzaakt door gluten.
- Darmonstekingen, zowel Crohn als Colitis ulcerosa, hebben een zeer duidelijke relatie. C patiënten die gluten blijven eten ontwikkelen deze ziektes uiteindelijk.
- Darmparasieten krijgen minder kans bij een glutenvrij dieet: de voortdurende staat van reactie/ontsteking van de darm maakt je vatbaarder.
- Brandend maagzuur: heel vaak gluten. Maag/darmzweren, aften idem.
- Huidziekten: van dermatitis herpiformis is bekend dat het bij glutenintolerantie hoort, het is vaak de klacht die tot de diagnose leidt. Maar ook psoriasis, acne, eczeem, galbulten, jeuk en Lupus kunnen verdwijnen door de gluten te laten staan.
- Ataxie (ongecoördineerde bewegingen) heeft in 41 % van de gevallen te maken met gluten.
- Neuropathie (pijn aan zenuwuiteinden) met onbekende oorzaak is bij 50% gevolg van gluten.
- MS, osteoporose, osteomalacie, artritis, glutenvrij geeft in veel gevallen grote verbetering.
- Hoofdpijn en migraine, idem.
- Zelfs autisme, ADHD, ADD, PPD, Asperger etc. kunnen in bijna 70% van de gevallen spectaculair verbeteren op het dieet! Meestal is dan tevens caseïne een probleem. De schrijfster noemt een interessant geval van een kind dat na de vaccinatie ineens ’achteruit’ ontwikkelt: na glutenvrij dieet trekt het weer helemaal bij! (Dat sluit aan bij de ervaring met de CEASE therapie, die dit soort klachten ziet verbeteren of verdwijnen na het ontstoren van de vaccinatie)
- Bloedarmoede waar geen ijzertekort in het spel is: verdenk gluten.
- Astma en andere allergie: ook relatie: een kwart van de kinderen met astma heeft ook C.
- Problemen met het gewicht, zowel onder- als overgewicht zonder duidelijke oorzaak: gluten
- Cardiomyopathie, myocarditis: idem.
- Myastenia gravis ook gemeld bij de genezingen door het dieet.
- Auto-immuunziekten.
- Vruchtbaarheidsproblemen.
- ME, CVS en Fibromyalgie tenslotte, de ‘onbegrepen’ ziektes scoren ook hoog op gluten.
Over het algemeen kan je stellen dat bij elk ziektepatroon waarbij tevens darmproblemen een rol spelen, hetzij als oorzaak, hetzij bij de symptomen, de kans op glutengevoeligheid groot is. De schrijfster heeft in die twintig jaar veel mensen genezen of behoed voor ingrijpende operaties zoals verwijderen stukken darm. Je wordt soms beroerd van de reacties van hun eigen ‘dokter’ op die genezing … (“tijdelijk” of botte weigering kennis te nemen van het verhaal).
Iedereen die veel heeft te winnen en niets te verliezen zou het drie weken minimaal moeten proberen. Het kan drie maanden duren voor het effect volledig is, soms duurt het een jaar voor de stofwisseling helemaal op orde is. Voor korte tijd is het niet zo’n probleem en via de natuur/reformwinkel en internet is er een keur van glutenvrije producten te koop. Voor de lange termijn, als het effect merkbaar is, is het aan te raden orthomoleculair advies in te winnen. Meestal zijn er supplementen nodig, in elk geval tijdelijk om herstel te bevorderen. Er is een enzympreparaat, glutenon, dat je kunt innemen als je risico loopt om onbedoeld toch gluten binnen te krijgen, dat verzwakt de reactie. Is geen vrijbrief om gluten te gaan eten…
En passant geeft de schrijfster ook nog even door dat Aspartaam echt gevaarlijk is.
Het boek eindigt met een serie recepten om te wennen.
Commentaar van ervaringsdeskundige:
De schrijfster rept niet over het bloedgroependieet. Het kan best zijn dat vooral mensen met O of A hier last van hebben, die zouden geen tarwe en aardappelen moeten gebruiken.
Bij mij is de (onvolledige) lijst van klachten die verdwenen of veel minder werden:
keelpijn (elke ochtend bij wakker worden), bloedend tandvlees, gevoelige tanden (kou), maag/buikpijn na het eten, vele malen per dag (meestal te dunne) ontlasting maar vooral, o zegen, de eeuwige spierpijnen en spierzwakte.
Wel heb ik nu lichte huidproblemen die ik voorheen nooit had, maar natuurgeneeskundig gezien is dat goed (van binnen naar buiten) dus waarschijnlijk moet mijn lichaam nog een hoop afval kwijt …
Zelf heb ik na zes maanden behoorlijk streng diëten af en toe last gehad, vermoedelijk van marinade of saus met tarwe of omdat er een nog niet ontdekte stof ook problemen geeft. Toen nam ik bij wijze van provocatie een kwart van een kleine biologische pizza. Die avond alweer bloedend tandvlees bij het poetsen. De volgende dag werd ik wakker met keelpijn en de oude spierpijn over mijn hele lijf, die een volle week aanhield. Gek, hoe snel je vergeet hoe pijn voelt, zelfs als je het ongeveer 40 jaar had.
Veel informatie is te vinden op en via www.glutenvrij.nl van de coeliakievereniging.
Samenvatting geschreven door Hetty van Doorn
